Winnen is leren omgaan met teleurstelling. Dat bedacht ik me afgelopen zondag opnieuw. Mijn karateschool organiseerde een groot toernooi. Jeugdige karateka’s van zes karatescholen waren uitgenodigd deel te nemen. Van te voren probeerden we alles te regelen en vooral ook te ondervangen. We deelden de kinderen zo eerlijk mogelijk in, op niveau, lengte en gewicht. Coaches, vrijwilligers en scheidsrechters werden geïnstrueerd. En we bestelden een lading prijzen voor prijswinnaars en oorkondes voor álle deelnemers.
Stalen zenuwen en paparazzi
Als scheidsrechter kan ik me geen beter zicht wensen op de vorderingen van de kinderen. Meer dan honderd deelnemers en ondanks wat spanning hier en daar, zie ik vooral veel blije gezichten. Sommige kinderen die nog niet eens zo lang trainen, lijken zelfs stalen zenuwen te hebben, doen alles wat ze in de les geleerd hebben. Dan zijn er ook kinderen die al wat langer trainen en ineens uit de verf komen. En van die uitzonderlijke fanatiekelingen die zelfs in hun achtertuin aan het trainen zijn en op tienjarige leeftijd echt heel mooi karate laten zien. Kippenvel. Ik ben ook nog eens de gelukkige Sensei die de prijzen mag uitreiken en ze stiekem trotse woorden kan toefluisteren voordat ze het podium beklimmen al breedglimlachend naar de mama- en paparazzi.
Het is mooi om prestaties te behalen, oogsten wat je gezaaid hebt, een nieuwe succeservaring meenemen met een glimmende trofee in de kast. Maar waar een podium is, zijn ook kinderen die geen prijs halen. De kinderen die alle moed bij elkaar rapen, maar bij wie de zenuwen op het moment suprême de overhand nemen. Kinderen die beter presteren dan ooit, maar dan net te sterke tegenstanders treffen. Of misschien net te vermoeide scheidsrechters die een wering hebben gemist, want ja, dat zijn ook mensen, met soms vermoeide ogen.
Winnen is niet alles
Wat er ook aan de hand is, een wedstrijd is altijd een momentopname, een moment waarop je heel overtuigend moet vlammen en alle factoren mee moet hebben om te kunnen winnen. En hoewel winnen heel leuk is en goed voor het zelfvertrouwen, is winnen lang niet alles. Winnen heeft soms simpelweg met ‘geluk hebben’ te maken.
Voor en na de prijsuitreiking heb ik de meeste interessante gesprekken juist met karateka’s die geen prijs mogen ophalen. Met een jongen die nog maar een paar maanden traint. “Het is je eerste toernooi. Nu weet je wat je de volgende keer kunt verwachten.” Een andere jongen die wel een paar potjes won, maar niet genoeg voor een podiumplaats. “Geweldig gedaan én we weten nu waar we aan moeten werken. Ik zeg: winst!” En met een meisje dat veel traint, gevorderd is, tegen een jonger meisje met lagere band stond, die én heel goed was én naar haar gevoel iets te gemakkelijk punten ontving van scheidsrechters. Dat is balen. Net als de jongen die net in zijn gezicht werd geraakt, daardoor van z’n apropos gebracht werd en de partij verloor.
Hoe ga je met onrecht om?
Het verliezen vormt vaak niet zo heftig de teleurstelling alswel de manier waarop. Hoe ga je met onrecht om? Persoonlijk vertel ik de kinderen dat er harde werkers zijn, maar ook Guus Geluk’s, die altijd alles mee hebben. Die zijn het niet gewend om te verliezen, en die zijn al helemaal niet gewend om ergens hard voor te werken. Het mooie aan karate, is dat het niet om het winnen van prijzen gaat. Het gaat om jouw ontwikkeling. Van dingen niet in één keer snappen, maar er toch mee aan de slag gaan. Er vol voor gaan. Het gaat om doorzettingsvermogen. Om incasseren, het blijft immers een contactsport. Maar ook om omgaan met teleurstelling. Als je dat kunt, heb je eigenlijk al gewonnen. Dan kun je al je doelen in je leven behalen, worden wat je worden wilt. Geen wedstrijd voor nodig.
Of de Guus Geluk’s het ook op hoger niveau wedstrijden blijven volhouden? Waarschijnlijk niet. De top, welke top dan ook, bestaat uit harde werkers. En van verliezen, ook op de onrechtvaardige manier, kunnen we altijd leren. Hoe zorg je ervoor dat je de volgende keer overtuigender bent? Dat een scheidsrechter en vooral ook de tegenpartij niet meer om je heen kunnen? We kunnen trainen op snelheid, op meer stabiliteit, aarding, houding, een bepaalde techniek. En soms komt er een dag dat je net iets langer gegroeid bent en je dat kunt benutten. Momenten gaan er altijd komen, maar je zult ze niet meemaken als je opgeeft. Winnen op niveau is mentaliteit, winnen is leren omgaan met teleurstelling.